Մարդն իր կյանքի մոտ մեկ երրորդն անց է կացնում քնած վիճակում։ Նորմալ և լիարժեք քնի շնորհիվ է, որ մարդը կարողանում է կառավարելի ու հագեցած դարձնել իր արթուն կյանքը։

Շատ քչերը կարող են պնդել, որ գոնե մեկ անգամ չեն տառապել անքննությունից ու դրա հետևանքով օրն անցկացրել անտրամադիր, դժգոհ և անտանելի գլխացավով։ Մինչև անքնությանն անդրադառնալը փորձենք հասկանալ, թե ինչ է քունը, ինչ դեր և նշանակություն ունի մեր կյանքում։ Քնած մարդու օրգան-համակարգերի գործընթացները համեմատաբար դանդաղում են, փոքրանում է մկանային լարվածությունը, իջնում է արյան ճնշումը, շնչառությունը դառնում է ավելի դանդաղ, որոշ չափով նվազում է մարմնի ջերմաստիճանը (1-2 աստիճանով)։ Հանգստի է անցնում նաև ուղեղը, սակայն դրա որոշ մասեր պահպանում են իրենց ակտիվությունը, ինչի վառ ապացույց են մեր երազները։ Քունը կազմված է 5 փուլերից՝ առաջինից չորորդ փուլը կոչվում է օրթոդոքսալ քուն, իսկ հինգերորդը՝ պարադոքսալ։ Այս փուլերը գիշերվա ընթացքում 4-5 հաջորդում են միմյանց անգամ։ Պարադոքսալ քնի ժամանակ է, որ մարդը երազներ է տեսնում։ Երազներ տեսնելու փուլը կոչվում է REM։ Rapid Eye Movement, որը նշանակում է աչքերի արագ շարժում։ Երբ քնած ժամանակ մարդու բիբերը արագ և ակտիվ շարժվում են, դա վկայում է այն մասին, որ նա երազ է տեսնում։ Եթե մարդը արթնանում է օրթոդոքսալ քնի ժամանակ, ապա նա իր տեսած երազները չի հիշում, իսկ երբ արթնանում է պարադոքսալ քնի ժամանակ՝ հիշում է։ Անքնությունը քնի խանգարում է, որն էլ բերում է իր ոչ ցանկալի հետեւանքները՝ վատ ինքնազգացողություն, որն ուղեկցվում է քնկոտությամբ, ճնշվածություն, հոգեկան խանգարումներ՝ դյուրագրգռվածություն, տագնապայնություն, տրամադրության անկում, հետաքրքրության անկում շրջապատի նկատմամբ, ընկնում է աշխատունակությունը, ուշադրության կենտրոնացումը, վատանում է հիշողությունը և այլն։ Անքնության պատաճառները խիստ տարբեր են, և սխալ է խնդրի լուծել,օրինակ, քնաբերներ խմելով։ Քնաբերները ապահովում են միայն մակերեսային քուն, մարդը չի անցնում քնի խորքային փուլերին, այդ իսկ պատճառով նա իրեն չի զգում լիարժեք հանգստացած եւ ուժերը վերականգնած։ Նորմալ քունը մարդու հոգեկան առողջության հիմնական եւ կարեւորագույն մասն է։ Ոչ լիարժեք քունը բերում է հոգեկան գործընթացների խանգարման։ Որոշ դեպքերում անքնությունը յուրահատուկ դրսեւորումներ է ընդունում։ Քուն մտնել ստացվում է, բայց երկար քնած մնալ մարդը չի կարողանում, գիշերվա ընթացքում մի քանի անգամ արթնանում է։ Քուն մտնելու գիտակցական ջանքերը ոչ միայն չեն օգնում, այլև խանգարում են, քանի որ էլ ավելի են ակտիվացնում օրգանիզմում ընթացող գործընթացները։ Քուն մտնելուն օգնում է մկանների թուլացումը, քանի դեռ մարդու մկանները թուլացած չեն հնարավոր չէ քնել։ Դրան կարելի է հասնել ինքնաներշնչման միջոցով։ Պետք է ներշնչել, որ վերջույթները տաքանում են, շնչառությունը դառնում է խորը և դանդաղ։ Անքնությունն ուժեղանում է, երբ քնելու փորձ կատարողը լարված մտածում է այն մասին, թե ինչպիսի տհաճ հետևանքների հանգեցնելու վատ քնելը հաջորդ օրվա ընթացքում։ Նա իր ողջ ուշադրությունը սևեռում է նրա վրա, թե երբ է քնելու, սպասում է քնին, մտածում է, որ արդեն գիշերվա կեսն է, բայց ինքը դեռ չի քնել։ «Ահա այսօր էլ չեմ քնի եւ վաղ ինձ շատ վատ կզգամ», նմանատիպ մտքերը շարունակում են պտտվել ուղեղում։ Այս բոլոր ապրումներն առաջացնում են տագնապի զգացողություն։ Իրականում օրգանիզմը պատրաստ է քնելու, իսկ դուք նրան չեք թողնում։ Ինչպե՞ս դուրս գալ այս իրավիճակից։ Պատասխանը շատ պարզ է. մի տանջեք ձեզ, մի՛ կենտրոնացեք քնելու վրա, փորձեք մտածել ձեզ համար շատ հաճելի բաների մասին։ Երևակայեք, որ դուք գտնվում եք ծովի ափին, լսում եք ալիքների ձայնը, այն հաճելի է եւ հանգստացնում է ձեզ։ Այդ ամենը կնպաստի նրան, որ դուք կդադարեք հրահանգներ տալ ձեր գիտակցությանը, այն աստիճանաբար կհայտնվի ստվերում եւ լարվածությունը կանցնի, և օրգանիզմն ինքնիրեն քուն կմտնի։ Անքնությունը հիվանդություն չէ, այլ հիվանդության ախտանիշ, այդ իսկ պատճառով անքնությունից ազատվելու համար պետք է պարզել դրա առաջացման պատճառները։ Անքնություն առաջացնող հիմնական գործոններից է սթրեսը, որն ակտիվացնում է նյարդային համակարգը, ինչն էլ խաթարում է քնի բնականոն ընթացքը։ Նյարդային համակարգի գրգռված լինելու հետեւանքով անձը չի կարողանում թուլացնել օրգանիզմը, լիցքաթափվել և հանգստանալ։ Ներքին լարվածությունից օրգանիզմում բարձրանում է արյան ճնշումը, նյութափոխանակությունն ակտիվանում է, իսկ քունը դառնում անհասանելի երազանք։ Այս վիճակը հաճախ է նկատվում բռնկվող եւ զգացմունքային մարդկանց մոտ։ Անքնության պատճառներն են նաև նևրոզը, դեպրեսիան, քնի ռեժիմի խանգարումները, ալկոհոլի, սուրճի, թմրադեղերի չարաշահումը, ծերացումը, քանի որ տարիքի հետ քունը դառնում է ավելի մակերեսային, քնելուց առաջ ակտիվ ֆիզիկական վարժություններ կատարելը, ճոխ ընթրիքը և այլն։ Քունը հանգիստ գործընթաց է, իսկ մարսողական պրոցեսը աշխատանք է։ Հնարավոր է, որ լավ ուտելուց հետո կարողանանք քնել, սակայն մեր ստամոքսը կշարունակի աշխատել, որպեսզի մարսի սնունդը և, հետեւաբար, նյարդային ազդակներ կգնան ուղեղ ու կակտիվացնեն համապատասխան կենտրոնները։ Այս ամենի հետևանքով քունը կլինի մակերեսային։ Ծխողները ճիշտ կանեն քնից առաջ գլանակը փոխարինեն կանաչ խնձորով կամ երեսուն րոպեանոց զբոսանքով։ Անքնության պատճառ կարող են լինել տարբեր հիվանդությունները, օրինակ՝ լյարդի, երիկամների, աղիների քրոնիկ հիվանդությունները կամ վահանաձեւ գեղձի գերգործունեությունը։ Անքննություն ունենում են նաև կլիմաքսի շրջանում գտնվող կանայք։ Պատճառներից է նաև օրգանիզմում երկաթի և պղնձի անբավարարությունը։ Այս խնդիրը հեշտությամբ կարելի է լուծել սննդի մջջոցով. հարկավոր է ուտել նուռ, ծիրան կամ ծիրանաչիր, դեղձ, դդում, հնդկաձավար, ձկնեղեն, մաղադանոս կամ տավարի լյարդ։ Երբեմն անքնության պատճառ է դառնում արյան ցածր ճնշումը. մարմնի վերջույթներին արյունը դժվար է մատակարարվում, դրանք սկսում են սառչել և քունն իսպառ անհետանում է։ Նման դեպքերում կարելի է ոտքերն ընկղմել տաք ջրի մեջ (38-40 աստիճան) և անմիջապես պառկել քնելու։ Սովորաբար ուժերը վերականգնելու համար 7-8 ժամը լիովին բավարար է, սակայն տարբեր մարդկանց մոտ քնելու պահանջը տարբեր է, օր.՝ Ա. Էյնշտեյնը քնում էր ավելի քան 10 ժամ, իսկ Վ. Հյուգոն և Ու. Չերչիլը երբեք չեն քնել 5 ժամից ավել։ Քնեք այնքան, որքան դրա կարիքն ունեք։ Մեր օրգանիզմը միշտ մեզ տեղեկացնում է, թե ինչ է իրեն անհրաժեշտ։ Պարզապես պետք է ուշադրի լսել դրա ձայնին։ Ինչ է պետք անել քնելուց առաջ • սահմանափակել հեղուկի քանակը • խուսափել ակտիվ գործունեության ձեւերից, ցանկալի է քնելուց առաջ լիցքաթափվել կարդալու միջոցով, երաժշտություն լսելով, տաք լոգանք ընդունելով քնելուց մեկ ժամ առաջ։ • ցանկալի է պառկել քնելու ամենօր միևնույն ժամին, եթե իհարկե ձեր քունը տանում է • անկողնում պառկած մի՛ ստիպեք ձեզ քնել, քանի որ դուք ակտիվացնում եք ձեր օրգանիզմը, որն էլ կխոչըդոտի քնելուն • ապահովեք սենյակում հնարավորին հարմարավետ պայմաններ՝ անջատեք լույսը, մեկուսացրեք ձայները, համեմատաբար ավելի ցածր ջերմաստիճան ունեցող սենյակում քնելը ավելի հաճելի է և օգտակար մի պառկեք անկողնում արթուն վիճակում կես ժամից ավելի:

Նմանատիպ նյութեր

• Ավելի լավ է չիր ուտել, քան հյութեր խմել
• Սննդի ընդունումը՝ ըստ կենսաբանական ժամերի
• Տարածված հարցեր՝ մաշկի հետ կապված. պատասխանում է մաշկաբանը
• Տարածված հարցեր՝ ստամոքսի հետ կապված. պատասխանում է գաստրոէնտերոլոգը
• Տարածված հարցեր գինեկոլոգին

Նոր նյութեր

Միացեք մեզ YouTube-ում... 80հզ.+ բաժանորդ